Badanie kontrolne powinno być wykonane po 2-4 tygodniach od implantacji, tj. po wypisie chorego ze szpitala, w celu wykrycia ewentualnych powikłań i niepowodzeń zabiegu. Obejmuje ono wywiad, badanie fizykalne (w tym miejsca implantacji), ocenę poprawności pracy układu stymulującego (EKG).
WCZESNE BADANIA KONTROLNE
Kolejne badanie kontrolne powinno być przeprowadzone po 2-3 miesiącach od wszczepienia stymulatora. Jest to okres stabilizacji, zarówno progu stymulacji, jak i sterowania spontanicznych potencjałów serca. Oprócz badania fizykalnego oraz badania EKG należy dokonać pomiaru progu stymulacji oraz sterowania i na podstawie uzyskanych wartości zaprogramować energię (amplitudę i szerokość) impulsu oraz czułość kanału przedsionkowego i/lub komorowego.
Oszczędne zaprogramowanie energii (najczęściej 200-300% wartości progu stymulacji) umożliwia wydłużenie czasu działania baterii rozrusznika, niekiedy o kilka lat powyżej przewidywanego przez wytwórcę średniego czasu pracy stymulatora. Właściwe zaś zaprogramowanie czułości (w granicach 1/2–2/3 bezwzględnych wartości progu
sterowania) z jednej strony zapobiega tzw. niedoczułości (undersensing, failure to sense) i związanym z tym zaburzeniom sterowania, a z drugiej strony przeciwdziała wszelkim zjawiskom wywołanym tzw. przesterowaniem (oversensing). W układach komorowych (VVI) zjawisko T-wave oversensing wyraża się niewłaściwą interpretacją załamka T jako zespołu QRS, a w układach przedsionkowych lub dwujamowych far field
sensing oznacza niewłaściwą interpretację załamka R jako kolejnego załamka P. W komorowych lub przedsionkowych systemach unipolarnych potencjały mięśniowe mogą czasowo hamować stymulację; w układach dwujamowych miopotencjały odczytane w kanale przedsionkowym powodują stymulację komór z maksymalną częstością przewodzoną (UTR).
ODLEGŁE BADANIA KONTROLNE
Chorzy ze stymulatorem typu AAI(R) implantowanym z powodu niewydolności węzła zatokowego lub upośledzonego chronotropizmu mogą być kontrolowani co 6 miesięcy;
pacjenci z zespołem brady-tachykardii wymagają znacznie częstszych kontroli.
Chorzy ze stymulatorem dwujamowym (DDD//DDDR) implantowanym z powodu nabytych bądź wrodzonych bloków p-k mogą być kontrolowani co 6 miesięcy. Natomiast ten sam typ stymulatora wszczepiony z powodu zespołu brady-tachykardii, a także innych mniej typowych wskazań (jak zespół wazowagalny, zespół wydłużonego QT czy zespół nadwrażliwej zatoki tętnicy szyjnej) wymaga częstych badań kontrolnych.
Szczególnie częstych kontroli (co 2-3 miesiące, niekiedy nawet co miesiąc) wymagają chorzy z wszczepionym rozrusznikiem dwujamowym z powodu zespołu bradytachykardii ze względu na występowanie u nich nadkomorowych zaburzeń rytmu serca, które stwarzają pewne trudności diagnostyczne (interpretacja EKG) i terapeutyczne.
Przeprowadzanie częstszych badań kontrolnych nakazuje stosowanie leków
antyarytmicznych (klasa Ia, Ic), modyfikujących próg stymulacji, sterowania i przewodzenie p-k, oraz konieczność oceny skuteczności odpowiednich programów antyarytmicznych rozruszników typu DDD.
W ostatnim roku przewidywanej trwałości baterii rozrusznika (zależnej również od uprzedniego obniżenia energii impulsu stymulującego) badania kontrolne powinny być częstsze, średnio co 2-3 miesiące.
Stan baterii stymulatora możemy ocenić zarówno bezpośrednio, na podstawie telemetrycznego odczytu z programatora, jak i pośrednio, na podstawie analizy częstości impulsów w zapisie EKG lub za pomocą oscylosynchroskopu. We wczesnym okresie wyczerpywania się baterii stymulatora następuje aktywacja tzw. wskaźnika planowej wymiany (elective replacement indicator) początkowo w postaci obniżenia częstości
testowej (magnetycznej), a następnie podstawowej częstości impulsów rozrusznika.
Symptomem znacznego wyczerpania baterii jest automatyczna zmiana trybu stymulacji z dwujamowej na jednojamową (np. z DDD na VDD lub VVI) albo z trybu „na żądanie” na rytm „sztywny” (np. z VVI na VOO). W większości stymulatorów od aktywacji i wyświetlenia wskaźnika ERI do całkowitego wyczerpania baterii (end of life, EOL; end of service, EOS) upływa 6-12 miesięcy. U osób bezwzględnie zależnych od rozrusznika
(chorzy z blokiem p-k IIIo bez rytmu kardiotopowego) z chwilą pojawienia się wyżej opisanych oznak wyczerpywania się baterii (elective replacement time, ERT) należy dokonać planowej jego wymiany. Natomiast u pozostałych chorych z zadowalającym rytmem zastępczym, w okresie pomiędzy ERT a EOL (EOS) należy częściej przeprowadzać badania kontrolne, np. co miesiąc, i dokonać wymiany przed wyczerpaniem się baterii. Innym objawem przyspieszającym decyzję o ewentualnej
wymianie stymulatora może być niespodziewana zmiana impedancji jego baterii.
