Badanie poziomu prolaktyny (PRL) we krwi i test z metoklopramidem (MTC)

Prolaktyna (PRL)

Prolaktyna (PRL) to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową – gruczoł wewnątrz czaszkowy, produkujący wiele różnych hormonów. Zaczyna krążyć we krwi już w okresie dojrzewania – odpowiada wtedy za rosnące piersi u dziewczynek. To od poziomu prolaktyny zależy wielkość i kształt kobiecego biustu. Wraz z progesteronem i estrogenem związana jest również z cyklem miesiączkowym. Podobnie jak adrenalina i kortyzol uznawana jest także za hormon stresu. Prolaktyna produkowana jest w niewielkiej ilości przed menstruacją, powodując wtedy bolesność piersi oraz zwiększoną irytację. Wzmożone wydzielanie prolaktyny związane jest z kolei z ciążą. Hormon ten odpowiedzialny jest za produkcję mleka (laktację). Uważa się także, że jest ona „hormonem przywiązania” – dzięki niej wytwarza się bliska więź między niemowlakiem a matką. Mówi się, że prolaktyna jest mocno związana z pojawieniem się instynktu macierzyńskiego.

Wydzielana jest zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn – oczywiście jej stężenie we krwi różni się u obu płci.

Badanie prolaktyny przeprowadza się, by ustalić przyczynę nietypowej wydzieliny z sutków, a także gdy kobieta przestała miesiączkować. Wskazaniem do badania są także trudności z zajściem w ciążę. W przypadku mężczyzn bada się poziom prolaktyny, gdy istnieje podejrzenie problemów z gruczołem przysadki. Badanie jest zalecane również wtedy, gdy mężczyzna doświadcza zaniku popędu seksualnego lub cierpi na zaburzenia erekcji. Poziom prolaktyny należy ustalić także w przypadku bardzo niskiego poziomu testosteronu u mężczyzny. Test hormonu powinien być również przeprowadzony, by sprawdzić, czy guz w gruczole przysadki powoduje produkcję dużych ilości prolaktyny.
Badanie jest wykonywane celem oceny czy występują podwyższone stężenia prolaktyny (lub bardzo rzadko – obniżone). Innymi objawami wysokiego stężenia hormonu PRL są także

• Niepłodność wynikająca z braku owulacji w cyklach.
• Łojotok, silne przetłuszczanie się skóry i włosów.
• Mały lub umiarkowany hirsutyzm (nadmierne owłosienie na brodzie, brzuchu czy piersiach).
• Odczuwanie bólu w czasie stosunku płciowego.
• Mlekotok, czyli wydzielanie mleka bez związku z ciążą czy laktacją.
• Osteopenia lub osteoporoza, a więc spadek stopnia zmineralizowania kości.
• Intensywne odkładanie się tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha.
• Silny przyrost wagi ciała.
• Uczucie zmęczenia, drażliwość i niestabilność emocjonalna.
• Stany depresyjne i niepokój psychiczny.
• Częste bóle głowy.
• Zmniejszenie ostrości wzroku, zaburzenia widzenia.
• Niedobór lub brak hormonów przysadkowych (hipopituitaryzm).
• Nadczynność przysadki mózgowej w różnym zakresie, wywołana aktywnością wydzielniczą guza okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, np. wydzielanie GH – objawy akromegalii,wydzielanie TSH – objawy nadczynności tarczycy, wydzielanie ACTH – objawy zespołu Cushinga.
• Wycieki z nosa.

Przyjmuje się, że normalny poziom prolaktyny u kobiet nie będących w ciąży wynosi 4-23 nanogramów na mililitr (ng/mL) lub 4-23 mikrogramów na litr (mcg/L).

W przypadku mężczyzn prawidłowy wynik powinien mieścić się w przedziale 3-15 ng/mL lub 3-15 mcg/L.

Natomiast u kobiet ciężarnych właściwy wynik to 34-386 ng/mL lub 34-386 mcg/L.

Wysoki poziom prolaktyny (powyżej 200 ng/mL) może oznaczać guza gruczołu przysadki. Im wyższy poziom hormonu, tym większe prawdopodobieństwo choroby. Jeśli badania wykazały poziom prolaktyny powyżej 200 ng/mL, zwykle przeprowadza się badanie rezonansem magnetycznym. Należy pamiętać, że niski lub normalny poziom hormonu nie oznacza braku guza.

Przyczyny hiperprolaktynemii (nadmiernej ilości prolaktyny we krwi)

• Zażywanie leków powodujących wzrost poziomu PRL – najczęstsza przyczyna zaburzenia. Najczęściej są to leki przeciwdepresyjne i inne działające na układ nerwowy, leki obniżające ciśnienie krwi.
• Inne poza przysadkowe choroby wywołujące wzrost stężenia prolaktyny- najczęściej niedoczynność tarczycy.
• Nadmierne wydzielanie prolaktyny bez uchwytnej przyczyny, bez zmian chorobowych w przysadce zwane „hiperprolaktynemią czynnościową”
• Gruczolaki (guzki) przysadki mózgowej wydzielające prolaktynę (zwane prolactinoma)
• Inne guzy wewnątrz czaszkowe uciskające na szypułę przysadki (strukturę łączącą przysadkę z resztą mózgu).

Test obciążenia metoklopramidem (MTC):

Jeżeli pojawia się podejrzenie hiperprolaktynemii lub już wiadomo, że poziom tego hormonu jest u nas podwyższony, czas na diagnostykę. Najważniejszym badaniem pozwalającym na szukanie przyczyny lub odróżnienie chorób odpowiedzialnych za hiperprolaktynemię jest test z metoklopramidem.

Metoklopramid to lek przeciwwymiotny i pobudzający perystaltykę jelit. Jest stosowany w zapobieganiu wymiotów, a także w zaparciach. Jednak ze względu na swój mechanizm działania (jest antagonistą receptorów dopaminergicznych i tym samym pobudza wydzielanie prolaktyny) znalazł zastosowanie w diagnostyce hiperprolaktynemii. Prawidłowa reakcja na podanie metoklopramidu to wzrost stężenia prolaktyny we krwi do maksymalnie 6 razy większego poziomu niż przed jego podaniem.

Przebieg testu z metoklopramidem (MTC)

Test diagnostyczny przeprowadza się w dwóch lub trzech etapach. Pacjent powinien być na czczo (w dalszej części artykułu szczegółowy opis jak przygotować się na badanie poziomu prolaktyny w krwi). Najpierw, w tzw. punkcie 0 przykładowo o godz. 8, pobierana jest próbka krwi, w której oznaczany jest poziom prolaktyny. Zaraz potem przyjmuje się 1 tabletkę metoklopramidu doustnie. Po godzinie, czyli w naszym przykładzie o godzinie 9, znów pobierana jest krew do oznaczenia stężenia prolaktyny. Jeżeli badanie jest trzy etapowe, badanie krwi trzeba powtórzyć po następnej godzinie czyli o 10. Kiedy oznaczenia będą gotowe otrzymuje się profil prolaktynemii, czyli stężenia prolaktyny we krwi przed zadziałaniem metoklopramidu oraz po 60 i 120 minutach od jego podania.

UWAGA! Na badanie MTC konieczne jest posiadanie skierowania od lekarza oraz wcześniej wykupiony w aptece lek na receptę metoklopramid.

Przygotowanie do badania poziomu prolaktyny:

Na wynik badania prolaktyny wpływ mogą mieć: intensywny wysiłek, stres, problemy ze snem, stymulacja sutków, przyjmowanie niektórych leków lub kokainy, a także odbycie badania znacznikiem radioaktywnym w ciągu tygodnia poprzedzającego badanie prolaktyny. Jeśli więc zamierzasz wykonać badanie poziomu prolaktyny we krwi powinieneś być w miarę wypoczęty i wyspany, a na 24h przed badaniem należy powstrzymać się  od wysiłku fizycznego, stosunku seksualnego oraz starać się unikać stresu. Na badanie powinno się stawić zwykle około 3 godziny po obudzeniu, między 8 a 10 rano. Badani są zwykle proszeni o siedzenie w miejscu przez około pół godziny przed pobraniem krwi. Na badanie poziomu prolaktyny we krwi należy stawić się oczywiście na czczo, czyli minimum 8h bez jedzenia i 4h bez picia jakichkolwiek płynów. Jeżeli robisz test obciążenia metoklopramidem upewnij się, że laboratorium posiada ten lek, zgłoś się wcześnie rano, ponieważ przez godzinę lub dwie nie wolno Ci będzie opuścić terenu przychodni lub punktu pobrań, ani też zjeść żadnego posiłku.

Nie budzi wątpliwości fakt, że hiperprolaktynemia stanowi stosunkowo częste zaburzenie, ze względu na mnogość przyczyn ją wywołujących. Z tego samego powodu uchwycenie jej przyczyny i znaczenia chorobowego wcale nie jest proste. Warto wcześniej sprawdzić poziom prolaktyny we krwi wykonując proste badanie.

* W przypadku odchyleń wyników od normy, zalecamy konsultację z lekarzem.

Badania laboratoryjne krwi, konsultacje lekarskie, inna diagnostyka medyczna w miastach: Warszawa, Kraków, Katowice, Łódź, Poznań, Wrocław, Szczecin, Gdynia, Sopot, Gdańsk, Opole, Lublin, Gliwice, Bydgoszcz, Kołobrzeg, Rzeszów, Gorzów Wielkopolski, Opole, Jelenia Góra, Koszalin, Ostrołęka, Płock, Świecie, Przemyśl, Zabrze, Wodzisław Śląski, Radom, Otwock, Olsztyn, Aleksandrów, Płońsk, Łowicz, Bełchatów, Bełżyce, Chełm, Dąbrówka, Bogatynia, Bychawa, Białystok, Drzewica, Nowe Miasto Nad Pilicą, Działdowo, Garwolin, Głogów, Goleniów, Gorzyce, Iłża, Jelenia Góra, Koło, Kostrzyn, Kościan, Krzywiń, Kutno, Legionowo, Lesko, Lidzbark Welski, Łomża, Mińsk Mazowiecki, Nowy Sącz, Mielec, Malbork, Oborniki Śląskie, Poddębice, Przeworsk, Pułtusk, Raciąż, Racibórz, Rybnik, Sanok, Siedlce, Sierpc, Skórzewo, Sochaczew, Swarzędz, Szydłowiec, Tuchola, Wejherowo, Wysokie Mazowieckie, Wyszków, Ząbki, Zambrów, Żuromin, Żychlin, Kwidzyn, Kościerzyna, Cedry Wielkie, Prabuty, Pruszcz Gdański, Jarosław, Reda, Rogowiec, Katowice, Częstochowa, Kielce, Jędrzejów, Pińczów, Zamoś

Badanie krwi Kraków Łódź Wrocław Poznań Gdańsk Szczecin Bydgoszcz Lublin Gdynia Radom Rzeszów Gliwice Zabrze Olsztyn Bytom Rybnik Gorzów Płock

Tagi: aleksandrów łódzki, badania krwi, Bełchatów, Bełżyce, Bogatynia, Bychawa, bydgoszcz, chełm, Dąbrówka koło Poznania, Drzewica Nowe Miasto nad Pilicą, Działdowo– Przygoda Żuromin, Garwolin, Gdańsk, gdynia, gliwice, goleniów, gorzów wielkopolski, gorzyce, głogów, iłża, Jarosław, jelenia góra, Kościan, kościerzyna, kostrzyn, koszalin, koło, kołobrzeg, Kraków, krzywiń, Kutno, Kwidzyn, laboratorium, Legionowo, Lesko, Lidzbark Welski, Lublin, metoklopramid, Mielec, Mińsk Mazowiecki, nadmierne owłosienie, Nowe miasto nad Pilicą, Nowy Sącz, obciążenie, Oborniki Śląskie koło Wrocławia, olsztyn, opole, ostrołęka, otwock, otyłość brzuszna, poddębice, Poznań, prabuty, PRL, problemy z zajściem w ciążę, prolaktyna, Przemyśl, Przeworsk, pułtusk, Płock, płońsk, Raciąż koło Płocka, Racibórz, radom, Rogowiec, Rybnik – Niedobczyc, Rybnik – Niewiadom Rzeszów, sanok, siedlce, sierpc, skórzewo, sochaczew, sopot, spadek potencji, Swarzędz, świecie, Szczecin, szydłowiec, test, tuchola, Warszawa, wejherowo, wodzisław śląski, Wrocław, Wysokie Mazowieckie, wyszków, ząbki, Zabrze Zambrów koło Ostrołęki, zaburzenia erekcji, zaburzenia miesiączkowania, żuromin, Żychlin, Łódź, łojotok, Łomża, Łowicz