Badania wolnej frakcji tyroksyny (fT4) i wolnej frakcji trójjodotyroniny (fT3)

Kiedy warto zbadać poziom fT4 i fT3

Jeżeli badanie poziomu TSH wyjdzie powyżej/poniżej lub na granicy normy lekarz na pewno zleci dodatkową diagnostykę jakim najczęściej jest badanie poziomu wolnej frakcji tyroksyny (fT4) rzadziej także wolnej frakcji trójjodotyroniny (fT3).

Tyroksyna jest hormonem produkowanym przez tarczycę pod wpływem hormonu tyreotropowego  (TSH).  Tyroksyna (T4) z kolei uaktywnia  w komórkach trójjodotyroninę (T3).  Trójjodotyronina jest właśnie czynną postacią hormonów tarczycy, hormonem pobudzającym metabolizm . Kiedy w organizmie pojawiła się odpowiednia ilość hormonów T3 i T4, aktywność TSH jest hamowana.

Większość hormonów tarczycy jest związanych z białkami (nieczynnych). Ponieważ na stężenie białek mogą mieć wpływ różne czynniki, należy oznaczyć:

• fT4– wolną tyroksynę,
• fT3– wolną trójjodotyroninę.

Te badania są w zasadzie niezależne od stężenia białek, dlatego są częściej zalecane niż badanie pełnych form tyroksyny i trójjodotyroniny, które są związane z białkami. Normy fT3 i fT4 zmieniają się w czasie ciąży. U kobiet w III trymestrze ciąży wiele laboratoriów obniżyło górną granicę fT4.

Zaczynamy od oznaczenia stężenia TSH:

• Najbardziej czułym badaniem świadczącym o nieprawidłowościach w pracy tarczycy jest oznaczenie stężenia TSH. Test jest tak czuły, że ujawnia nawet bezobjawowe zaburzenia czynności tarczycy, również takie, gdzie fT3 i fT4 są w normie.
• Przy nadczynności tarczycy(nadmiernej produkcji) tarczyca produkuje hormony zazwyczaj bez udziału TSH, dlatego jego poziom jest niski .
• Przy niedoczynności tarczycy(niedostatecznej produkcji) na odwrót – poziom TSH jest wysoki.
• Wadą badania jest dość wolno zmieniający się jego poziom. Dlatego powtarzanie badań w krótkich odstępach czasu, zwłaszcza tuż po zmianie leczenia, jest bez sensu – wynik będzie dotyczył nie aktualnego stanu, ale tego sprzed miesiąca.

Małe stężenie TSH

• Aby potwierdzić chorobę tarczycy (zazwyczaj nadczynność tarczycy) u osób z niskim stężeniem TSH, stosujemy oznaczenia wolnych hormonów tarczycy: fT3 i/lub fT4. W przypadku nadczynności stężenia tych hormonów są przeważnie podwyższone.
• Badania te są mniej czułe, ale mają też zalety, np. szybciej zmienia się poziom FT3 i FT4 w odpowiedzi na bodźce, takie jak zmiana leków. Często wystarcza oznaczenie tylko jednego z tych hormonów. O tym którego, decyduje lekarz.
• Istnieje pod kliniczna (subkliniczna, bezobjawowa) nadczynność tarczycy – stwierdza się wówczas obniżone stężenie TSH, a pozostałe hormony tarczycowe są w normie.

Prawidłowe stężenie TSH

• Oznaczanie innych hormonów w przypadku prawidłowego TSH zazwyczaj jest niecelowe.
• Od tej reguły oczywiście istnieją odstępstwa, wynikające z opisanych powyżej ograniczeń, takich jak „bezwładność” (wolno zmieniający się poziom hormonu) przy nagłym rzucie choroby lub obecność poza tarczycowych czynników wpływających na poziom TSH.

Jeżeli jednak oznaczyliśmy FT3 lub FT4 mimo prawidłowego TSH i braku czynników zaburzających poziom TSH – oznaczenia te oczywiście powinny być prawidłowe.

Jeżeli nie są – najczęściej mamy do czynienia z zaburzeniem oznaczenia FT3/FT4 z powodów poza tarczycowych

• FT3 – zdarza się nieco podwyższone lub granicznie wysokie stężenie w stanach umiarkowanego niedoboru jodu. Towarzyszy temu prawidłowe, ale też granicznie wysokie stężenie TSH.
• Odwrotnie – niskie, graniczne stężenie FT3 z niskim, granicznym stężeniem TSH występuje u osób leczonych hormonami tarczycy, często w wysokich dawkach.

Wysokie stężenie TSH

• Zazwyczaj świadczy o niedoczynności tarczycy.
• Jeżeli objawy pacjenta budzą wątpliwości co do rozpoznania niedoczynności tarczycy, powinniśmy oznaczyć FT4.
• Jeżeli nie ma wątpliwości co do rozpoznania, oznaczanie stężenia FT4 niekiedy jest pomijane, ponieważ stanowi mniej czułe badanie i w przypadku niewielkich przekroczeń TSH stężenie FT4 zazwyczaj jest w normie (subkliniczna niedoczynność).

Podsumowując: Kiedy warto zbadać poziom fT4 i fT3?

Badanie jest zalecane zazwyczaj po stwierdzeniu nieprawidłowego poziomu TSH (za wysokiego lub za niskiego). Zbyt wysoka ilość T4 może wskazywać na nadprodukcję hormonalną gruczołu tarczowego (nadczynność tarczycy). Natomiast za niska ilość T4 może oznaczać zbyt małą produkcję hormonów wydzielanych przez gruczoł tarczowy (niedoczynność tarczycy). Oznaczenie w badaniach wolnej formy tyroksyny (czyli fT4) umożliwia również ocenę stanu pacjenta z istniejącym wolem, tj. przerostem gruczołu tarczowego. Czasami badanie poziomu tyroksyny we krwi pomocne jest przy diagnozowaniu niepłodności u kobiet.

* W przypadku odchyleń wyników od normy, zalecamy konsultację z lekarzem.

Badania laboratoryjne krwi, konsultacje lekarskie, inna diagnostyka medyczna w miastach: Warszawa, Kraków, Katowice, Łódź, Poznań, Wrocław, Szczecin, Gdynia, Sopot, Gdańsk, Opole, Lublin, Gliwice, Bydgoszcz, Kołobrzeg, Rzeszów, Gorzów Wielkopolski, Opole, Jelenia Góra, Koszalin, Ostrołęka, Płock, Świecie, Przemyśl, Zabrze, Wodzisław Śląski, Radom, Otwock, Olsztyn, Aleksandrów, Płońsk, Łowicz, Bełchatów, Bełżyce, Chełm, Dąbrówka, Bogatynia, Bychawa, Białystok, Drzewica, Nowe Miasto Nad Pilicą, Działdowo, Garwolin, Głogów, Goleniów, Gorzyce, Iłża, Jelenia Góra, Koło, Kostrzyn, Kościan, Krzywiń, Kutno, Legionowo, Lesko, Lidzbark Welski, Łomża, Mińsk Mazowiecki, Nowy Sącz, Mielec, Malbork, Oborniki Śląskie, Poddębice, Przeworsk, Pułtusk, Raciąż, Racibórz, Rybnik, Sanok, Siedlce, Sierpc, Skórzewo, Sochaczew, Swarzędz, Szydłowiec, Tuchola, Wejherowo, Wysokie Mazowieckie, Wyszków, Ząbki, Zambrów, Żuromin, Żychlin, Kwidzyn, Kościerzyna, Cedry Wielkie, Prabuty, Pruszcz Gdański, Jarosław, Reda, Rogowiec, Katowice, Częstochowa, Kielce, Jędrzejów, Pińczów, Zamość, Lubin, Czeladź, Czerniewice, Grudziądz, Kęty, Konstantynów Łódzki, Lutomiersk, Myszków, Olkusz, Piotrków Trybunalski, Polkowice, Poniatowa, Poraj, Sławków, Stargard, Tarnobrzeg, Toruń, Wiślica, Wolbrom, Rumia, Żory, Bezrzecze, Legnica, Marki, Siemianowice Śląskie, Ropczyce

Tagi: aleksandrów łódzki, badania, Bełchatów, Bełżyce, Bogatynia, Bychawa, bydgoszcz, chełm, ciąża, Dąbrówka koło Poznania, Drzewica Nowe Miasto nad Pilicą, Działdowo– Przygoda Żuromin, fT3, fT4, Garwolin, Gdańsk, gdynia, gliwice, goleniów, gorzów wielkopolski, gorzyce, głogów, Hashimoto, hormon, iłża, Jarosław, jelenia góra, Kościan, kościerzyna, kostrzyn, koszalin, koło, kołobrzeg, Kraków, krwi, krzywiń, Kutno, Kwidzyn, laboratorium, Legionowo, Lesko, Lidzbark Welski, Lublin, Mielec, Mińsk Mazowiecki, nadczynność, niedoczynność, niepłodność, Nowe miasto nad Pilicą, Nowy Sącz, Oborniki Śląskie koło Wrocławia, olsztyn, opole, ostrołęka, otwock, poddębice, Poznań, prabuty, Przemyśl, Przeworsk, pułtusk, Płock, płońsk, Raciąż koło Płocka, Racibórz, radom, Rogowiec, Rybnik – Niedobczyc, Rybnik – Niewiadom Rzeszów, sanok, siedlce, sierpc, skórzewo, sochaczew, sopot, Swarzędz, świecie, Szczecin, szydłowiec, T3, T4, tarczyca, trójjodotyronina, TSH, tuchola, tyreotropowy, tyroksyna, Warszawa, wejherowo, wodzisław śląski, wole, Wrocław, Wysokie Mazowieckie, wyszków, ząbki, Zabrze Zambrów koło Ostrołęki, żuromin, Żychlin, Łódź, Łomża, Łowicz