Badanie ogólne moczu
Badanie ogólne moczu (w skrócie BOM) jest badaniem, które daje wiele cennych informacji nie tylko o stanie układu moczowego naszego organizmu, ale także o wielu innych narządach np.
- nerek (kłębuszkowe lub śródmiąższowe zapalenie nerek),
- dróg moczowych (np. zakażenie, kamica, nowotwory),
- powikłań tzw. chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość; w tych przypadkach zaleca się wykonywanie badania w regularnych odstępach czasu (zwykle raz w roku),
- chorób tzw. układowych, dotyczących licznych narządów (np. toczeń trzewny, inne choroby tkanki łącznej, skrobiawica),
- często wchodzi w zakres tzw. badań podstawowych (podobnie jak morfologia krwi, OB), wykonywanych okresowo w celu wczesnego wykrycia często występujących chorób lub oceny ogólnego stanu zdrowia (np. badania pracownicze).
BOM jest prostym i tanim badaniem, które warto zrobić minimum raz do roku.
| Pojedyncze badania krwi oraz stworzone przez Polskich specjalistów pakiety badań krwi możesz wykupić na BadamySie.pl i wykonać je w wybranym przez Ciebie podczas zakupu laboratorium z otrzymanym mailowo potwierdzeniem już kilka chwil po dokonanej transakcji. |
Badane w próbce moczu właściwości oraz ich odstępstwa od normy:
*BARWA- barwnikiem moczu jest urochrom, który nadaje żółte zabarwienie o różnych odcieniach. Prawidłowy to kolor słomkowy-lekko żółty Zmiana barwy zależy od wielu czynników. Po wypiciu dużej ilości płynów mocz staje się prawie bezbarwny, gdy pije się mało, ma barwę mocno żółtą.
Gdy jest ciemny jak mocna herbata, trzeba podejrzewać żółtaczkę lub kamicę nerek czy pęcherza. Na pomarańczowy kolor zabarwiają także przyjmowane leki z grupy witamin B. Brązową powoduje np. bilirubina oraz związki fenolu (skutek zatrucia tą substancją), czarna może sugerować obecność melaniny. Czerwony (możliwe odcienie od różowego do brunatnego) – najczęściej przyczyną jest krwiomocz, czyli obecność erytrocytów. Inne możliwe przyczyny czerwonej barwy w badaniu ogólnym moczu to obecność hemoglobiny (z rozpadłych erytrocytów), mioglobiny (z uszkodzonych mięśni), barwników pochodzących z pokarmów (np. buraki ćwikłowe, maślaki) lub leków (np. ryfampicyna).
*PRZEJRZYSTOŚĆ- powinien być przejrzysty lub lekko opalizujący. Mocz powinien być przejrzysty.
Zmętnienie, które wykaże badanie ogólne moczu może oznaczać obecność krwinek czerwonych (np. stan zapalny, nowotwór pęcherza), leukocytów i bakterii (też wskazują na stan zapalny oraz soli, np. kwasu moczowego, nabłonków i tłuszczu). Czasami zbyt długie przechowywanie moczu w temperaturze pokojowej sprzyja namnożeniu się bakterii, dając zmętnienie. Również długotrwałe chłodzenie moczu może prowadzić do wzrostu mętności poprzez wytrącenie się moczanów czy fosforanów (o tym jak prawidłowo przygotować próbkę do badania ogólnego moczu w dalszej części artykułu)
*CIĘŻAR WŁAŚCIWY- norma to 1016-1023 g/l.
Wartość zbliżona do ciężaru wody (1,000 kg/l) może być objawem początku niewydolności nerek. Zmniejszona gęstość może oznaczać choroby – np. moczówkę prostą czy przewlekłą niewydolność nerek. . Może być także mniejsza, jeśli w ciągu kilku godzin przed pobraniem próbki przyjmowane były płyny w dużych ilościach.
| Wybierz interesujący Cię pakiet, badanie lub konsultację lekarską w sklepie i zakup on-line. Korzystając z BadamySie.pl nie ponosisz dodatkowej opłaty za pobranie krwi w laboratorium (jeśli nie korzystasz z portalu Badamysie.pl – opłata jest zawsze doliczana przy tradycyjnym zakupie badań na miejscu w przychodni). |
Duża gęstość względna moczu (ok. 1030 lub więcej) występuje w przypadku znacznego odwodnienia (biegunka, wymioty, ciężki wysiłek fizyczny, gorączka, nieprzyjmowanie płynów przez dłuższy czas) u osób ze zdrowymi nerkami, obecności w moczu nieprawidłowych substancji, takich jak glukoza (cukrzyca) lub radiologiczny środek cieniujący (wydalany przez nerki w krótkim czasie po jego podaniu do badania radiologicznego, takiego jak urografia, tomografia komputerowa). Ciężar właściwy powyżej normy w badaniu ogólnym moczu pojawi się także przy dużych ilościach białka lub metabolitów różnych leków
*pH – średnia prawidłowa wartość wykazana w BOM to odczyn lekko kwaśny ok 5,5-6pH.
Odczyn zasadowy świadczy o infekcji układu moczowego lub kamicy nerkowej. Może on również oznaczać podwyższony poziom potasu, przewlekłą niewydolność nerek czy nadczynność przytarczyc, oraz w zaburzeniach (najczęściej wrodzonych) czynności cewek nerkowych, a także gdy mocz trzymamy zbyt długo w temperaturze pokojowej.
pH poniżej 5 może oznaczać odwodnieni lub gorączkę. Zakwaszenie moczu wykazane w BOM może być spowodowane zażywaniem witaminy C lub piciem soku z żurawin.
*UROBILINOGEN – jednorazowo nie powinien być wydalany w ilości większej niż 0,1 mg (w ciągu doby – do 4 mg). W badaniu ogólnym moczu znak ,,+” to prawidłowy wynik, “+++” oznacza żółtaczkę, a brak tej substancji – cholestazę (zastój żółci u kobiet w ciąży). Zwiększone jednorazowe wydalanie może także sygnalizować uszkodzenie miąższu wątroby (marskość) lub żółtaczkę.
Składniki, które nie powinny być wykryte w badaniu ogólnym moczu, a ich obecność zawsze może świadczyć o chorobie:
-BIAŁKO- w prawidłowym moczu nie występuje. Jeżeli jest obecne, to w zależności od metody badania wynik może być podany w liczbach (np. 150 mg/l – im większa liczba, tym większa ilość białka w moczu) lub tzw. plusach (np. ++; większa liczba plusów oznacza większą ilość białka). Istnieje także tak zwany białkomocz fizjologiczny obserwowany u kobiet w ciąży, po dużym wysiłku fizycznym oraz u osób z gorączką, jednak występowanie białka w badaniu ogólnym moczu powinno być znakiem ostrzegawczym dla lekarza. Utrzymywanie się obecności białka w moczu sugeruje uszkodzenie kłębuszków nerkowych.
Możliwe przyczyny występowania białka w moczu: choroby nerek (najczęstsze to kłębuszkowe zapalenie nerek, cukrzycowa choroba nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek, neuropatia toczniowa, skrobiawica, polekowe uszkodzenie nerek, nefropatia nadciśnieniowa, stan przed rzucawkowy i rzucawka), choroby dróg moczowych (najczęściej zakażenie układu moczowego, zapalenie gruczołu krokowego),
choroby układu krążenia (niewydolność serca, ciężkie nadciśnienie tętnicze, zakrzepica żył nerkowych), choroby krwi (gammapatia monoklonalna, np. szpiczak).
-CUKIER (GLUKOZA). W badaniu ogólnym moczu nie powinien występować w prawidłowym moczu.
Wynik może być podany w liczbach (np. 50 mg/l – im większa liczba, tym większa ilość glukozy w moczu) lub tzw. plusach (np. ++; większa liczba plusów oznacza większą ilość glukozy).
Pojawienie się glukozy podczas badania ogólnego moczu jest najczęściej związane z podwyższeniem jego poziomu we krwi, zwykle z cukrzycą czy w glukozurii nerkowej, gdzie w wyniku nieprawidłowej pracy cewek nerkowych, mimo prawidłowego stężeniu glukozy we krwi, jest ona wydalana przez nerki. Należy również pamiętać, że brak glukozy w moczu nie oznacza braku problemu z cukrzycą. Glukoza może występować w moczu u kobiety z prawidłowo przebiegającą ciążą (zawsze należy wykluczyć cukrzycę dodatkowym badaniem stężenia glukozy w krwi).
Glukoza w moczu podczas BOM może pojawić się na skutek przekroczenia zdolności reabsorpcyjnej cewek nerkowych. Upośledzona reabsorpcja glukozy z moczu może ponadto wynikać z uszkodzenia wątroby, mózgu, zatrucia specyficznymi substancjami, schorzeniami nadnerczy oraz uszkodzenia kanalików nerkowych.
–BARWNIKI ŻÓŁCIOWE. Nie występują w prawidłowym moczu. Towarzyszą chorobom wątroby i dróg żółciowych.
-CIAŁA KETONOWE- W osób zdrowych nie obserwuje się ciał ketonowych w moczu (aceton, kwas acetooctowy i kwas hydroksymasłowy). Mogą występować w moczu zdrowej osoby nieprzyjmującej pokarmów przez kilkanaście godzin lub dłużej. Pojawiają się one w wyniku zaburzeń gospodarki węglowodanowej i lipidowej, w gorączce, niewyrównanej cukrzycy, po nadużyciu alkoholu lub stosowaniu diety bogato tłuszczowej.
-ERYTROCYTY- wynik prawidłowy: nie więcej niż 3 w polu widzenia. O krwiomoczu makroskopowym mówi się, gdy liczba erytrocytów jest na tyle duża, że kolor moczu ma odcień czerwieni. Krwiomocz mikroskopowy (krwinkomocz) występuje, gdy nadmierną liczbę erytrocytów wykrywa się jedynie badaniem moczu (jest widoczny pod mikroskopem a nie „gołym okiem”). Przyczyną wystąpienia erytrocytów w badaniu ogólnym moczu mogą być: zaburzenia w obrębie dróg moczowych, czyli dotyczące pęcherza moczowego, układu kielichowo-miedniczkowego nerek i moczowodów, cewki moczowej oraz gruczołu krokowego. Najczęstsze z nich to kamica moczowa, torbiele nerek, nowotwór nerki, uraz nerki, zapalenie pęcherza, rak pęcherza, uraz cewki moczowej, rak gruczołu krokowego, łagodny rozrost gruczołu krokowego, zapalenie gruczołu krokowego, zaawansowane nowotwory układu rozrodczego kobiety (rak szyjki i trzonu macicy, rak pochwy). Przyczyny te są powodem krwiomoczu w 90% przypadków. Choroby nerek (najczęściej nefropatia IgA, nefropatia cienkich błon podstawnych, zespół Alporta). Rzadko: skaza krwotoczna, intensywny wysiłek fizyczny, gorączka.
-LEUKOCYTY- Wynik prawidłowy: nie więcej niż 4–5 w polu widzenia
Przyczyny nieprawidłowej liczby leukocytów w moczu: zakażenie dróg moczowych, zwykle zapalenie pęcherza lub odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie gruczołu krokowego u mężczyzny,
śródmiąższowe zapalenie nerek lub nieprawidłowe pobranie próbki moczu (zwłaszcza u kobiety, gdy leukocyty pochodzą z okolicy zewnętrznego ujścia cewki moczowej).
-WAŁECZKI- nie występują w prawidłowym moczu lub stwierdza się tylko pojedyncze wałeczki szkliste. Wałeczki mają kształt cylindryczny i tworzą się w cewkach nerkowych, dlatego stwierdzenie wałeczków innych niż szkliste zwykle wskazuje na chorobę nerek. Wałeczki mogą się pojawić z powodu gorączki lub po ciężkim wysiłku fizycznym u osoby bez choroby nerek.
Rodzaje wałeczków wskazujących na chorobę nerek:
- wałeczki ziarniste, zbudowane z komórek lub ich fragmentów,
- erytrocytowe – zbudowane z erytrocytów i wskazują na kłębuszkowe zapalenie nerek,
- leukocytowe – zbudowane z leukocytów i wskazują na śródmiąższowe zapalenie nerek,
- nabłonkowe – zawierają komórki cewek nerkowych i wskazują na uszkodzenie cewek,
- woskowe – wskazują na ciężkie uszkodzenie nerek,
- tłuszczowe – mogą występować w zespole nerczycowym.
-KRYSZTAŁY- rzadko mogą występować także u osób zdrowych. Najczęściej zbudowane są z fosforanów lub moczanów. U osób z kamicą moczową mogą wskazywać na rodzaj substancji, z których zbudowane są złogi. Mimo, że mogą występować u osoby zdrowej to ich obecność w BOM często świadczy o zastojach lub refluksie moczu (szczególnie występowanie szczawianów).
-BAKTERIE-. Uwaga: Informacja o obecności bakterii na wyniku ogólnego badania moczu nie jest miarodajna. Zwykle świadczy na namnożeniu bakterii w próbce moczu po jej pobraniu. Do oznaczania bakterii w moczu służy inne badanie jakim jest: posiew moczu.
Jak prawidłowo przygotować próbkę do badania ogólnego moczu:
Mocz powinien być pobrany z pierwszej porannej mikcji (wówczas nagromadzą się wszystkie wspomniane substancje, także niepożądane, jeśli występują). Do badania ogólnego moczu należy się podmyć, a następnie oddać próbkę do jałowego (zakupionego w aptece) pojemnika z tzw. „środkowego strumienia”-a więc na początku część moczu oddaje się do toalety, następnie dopiero do pojemnika (ma to duże znaczenie, ponieważ w BOM laborant może wykryć np. bakterie, choć są one wynikiem oddania moczu z pierwszego strumienia). Próbka do badania ogólnego moczu powinna trafić do laboratorium do 4 godzin od momentu pobrania, a do tego czasu powinna być przechowywana w temperaturze chłodni (+2 do +8o C)
Nieprawidłowe pobranie i/lub przechowywanie zaburza diagnostykę dając np. dodatkowy osad czy nieprawidłowy odczyn.
Jak widać badanie ogólne moczu daje informacje o ogólnym stanie naszego organizmu.
| Sprawdź czy nasze laboratoria są już w Twoim mieście! Dzięki Badamysie.pl wykonasz badanie ogólne moczu szybko, bez skierowania i bez czekania. |
* W przypadku odchyleń wyników od normy, zalecamy konsultację z lekarzem.
Tagi: aleksandrów łódzki, badanie, bakterie w moczu, Bełchatów, Bełżyce, białko w moczu, białkomocz, Bogatynia, BOM, Bychawa, bydgoszcz, chełm, cukier w moczu, cukrzyca, czerwony kolor moczu, Dąbrówka koło Poznania, Drzewica Nowe Miasto nad Pilicą, Działdowo– Przygoda Żuromin, erytrocyty w moczu, Garwolin, Gdańsk, gdynia, gliwice, glukoza w moczu, goleniów, gorączka, gorzów wielkopolski, gorzyce, głogów, iłża, Jarosław, jelenia góra, Kościan, kościerzyna, kostrzyn, koszalin, koło, kołobrzeg, Kraków, krwiomocz, krzywiń, Kutno, Kwidzyn, laboratorium, Laboratorium Warszawa, Legionowo, Lesko, Lidzbark Welski, Lublin, Mielec, Mińsk Mazowiecki, moczu, niewydolność nerek, Nowe miasto nad Pilicą, Nowy Sącz, Oborniki Śląskie koło Wrocławia, ogólne, olsztyn, opole, ostrołęka, otwock, poddębice, Poznań, prabuty, Przemyśl, Przeworsk, pułtusk, Płock, płońsk, Raciąż koło Płocka, Racibórz, radom, Rogowiec, Rybnik – Niedobczyc, Rybnik – Niewiadom Rzeszów, sanok, siedlce, sierpc, skórzewo, sochaczew, sopot, środkowy strumień, stany zapalne, Swarzędz, świecie, Szczecin, szydłowiec, tuchola, Warszawa, wejherowo, wodzisław śląski, Wrocław, Wysokie Mazowieckie, wyszków, ząbki, Zabrze Zambrów koło Ostrołęki, zakażenia dróg moczowych, zapalenie, żuromin, Żychlin, Łódź, Łomża, Łowicz
